I’m  Waheed Neamat Ramadhan


چاپکرنا دەستخەتا دیوانا جزیری ژ لایێ هارتمانیڤە و کاریگەری ل سەر جیهانیبوونا دیوانێ

Specialties

Assistant lecturer

Education

MA in Comparative Literature - Poetry

Persian language and literature from Kurdistan University - Sanandaj

2021

Bachelor's degree in Kurdish language and literature

Kurdish language department from Zakho University

2013

Academic Title

چاپکرنا دەستخەتا دیوانا جزیری ژ لایێ هارتمانیڤە و کاریگەری ل سەر جیهانیبوونا دیوانێ

2025-10-12

پێغەمبەرناسی د شعرا (شێخ ئەحمەدێ فەقیر)دا

2025-09-25

هەڤبەرکرنا وێنێ دلوڤانییا پێغەمبەری د شعرا کوردیدا (پەرتۆ بەگێ هەکاری و تاهیربەگێ جاف وەکو نموونە)

2025-09-10

ناسناما رەحمیێ هەکاری ب ڕێکا تێکستێن وی یێن شعری

2025-05-31

بنەمایێن ئەفسانەیی د داستانا (شێخێ سەنعانی)یا فەقیێ تەیراندا ل دویڤ پیڤەرێن (میرچا ئیلیادە)یی

2025-05-22

ڕەنگڤەدانا بنەمایێن ئێکەتییا هەبوونێ یا (ئبن عەرەبی) د بەرهەمێن (ئەحمەدێ خانی)دا

2025-05-04

سالۆخەتێن لەشێ مەعشووقێ د شعرێن کوردی یێن (عەلی حەریری)دا

2025-04-29

خەیامێ نیشابووری د ناڤبەرا وەرگێڕان و داهێنانا شاعرێن کورددا

2024-05-24

ناڤەرۆکا هۆزانێن ڕووحیێ ئاقتەپی

2023-09-30

هۆنەرێ هەجوێ ل دەڤ هۆزانڤان ئاغائوکێ بێداری

2023-02-02

ڕەنگڤەدانا ئەفسانێ د دیوانا مەلایێ جزیریدا

2022-05-12

ئێکەتییا ئایینان دهزرا مەلایێ جزیرى

2022-02-17

تیۆرا نوورا سوهرەوەردى ل دەڤ مەلایێ جزیرى

2020-09-10

Conference

کورد و کوردستان لە دەستخەتە بیانیەکاندا - زانکۆیا هەلەبجە
 2025-12
چاپکرنا دەستخەتا دیوانا جزیری ژ لایێ هارتمانیڤە و کاریگەری ل سەر جیهانیبوونا دیوانێ

- کۆرتییا ڤەکۆلینێ ئێک ژ ئەوان چاپێن ژ بۆی دیوانا مەلایێ جزیری هاتینە ئەنجامدان، چاپا ڕۆژهەلاتناسێ ئەلمانی؛ مارتن هارتمان (Martin Hartmann1851-1918)ییە، ئەوی ب هاریکارییا هەڤالەکێ خوە ل ستەمبۆلێ د دەما عوسمانیاندا ل ئادارا سالا ١٨٩٦ بدەستخستنە، زانیاریێن هارتمانی ل سەر مەلایێ جزیری ژ بۆی قۆنسلێ ڕووسی ژابای ڤەدگەرن، بەلێ ئەوی دیوان بدەستڤەئینا و ڤەکۆلین ل سەر کرییە. پاشان هارتمان ل سالا ١٩٠٤ دیوانا مەلایێ جزیری ب ڕەنگێ فۆتۆلیتۆگرافیک ل بەرلینێ چاپ کرییە. ئەڤە ب ئێکەمین دیوانا چاپکرییا مەلای دهێت نیاسین. داکو خواندەڤانێ ئەڤی بەرهەمی هزرەکا گشتی ل سەر دیوانا مەلایی وەرگرن، ئەو پێشەکیەکا ئەلمانی بۆ دنڤیسیت و هزرێن گشتی یێن شعرێن مەلای بەحس دکەت. جیهانیبوونا بەرهەمێن ئەدەبی ژی ب چەند ڕێکێن وەکو (وەرگێران، شەر، چاپکرن، ئەنترنێت...هتد) پەیدا دبت، ئەڤ بەرهەمێ کوردی ژی کەڤتییە ژێر خالا وەرگێڕانێ. ئەنجام ئەڤێ یەکێ دسەلمینن پشتی چاپکرنا دیوانێ؛ ئێدی مەلایێ جزیری ب تنێ وەکو شاعێرەک کورد و مولکێ ڕۆژهەلات و ئیسلامێ نامینیت، بەلکو ئەو ئەلندەکا دی پەیدادکەت، ژ چارچووڤێ سنوورێ وەلاتی بەرەڤ نیڤدەولەتی و جیهانیبوونێ دچت. ڤەکۆلین ل سەر ڕێبازا ئەدەبیاتا بەراورد ل سەر دەستخەتێ هارتمانی یێ دیوانا جزیری هاتییە ئەنجامدان. کلیلەپەیڤ: دیوانا مەلایێ جزیری، دەستخەت، مارتن هارتمان، چاپ، ئەدەبیاتا جیهانی.

زانستێ بەراوردکاریێ- زانکۆیا مادین ئارتۆکلۆ
 2025-12
خەیامێ نیشابوورى د ناڤبەرا وەرگێڕان و داهێنانا شاعێرێن کورددا

- کۆرتییا ڤەکۆلینێ چارینێن خەیامی؛ ئێک ژ ئەوان بەرهەمێن شاز و ژێهاتی یێن د ئالیێ ئەدەبیاتا خوەدا د جیهانێدا دهێن نیاسین، باندۆرا وان ل سەر چەندین شاعرێن جیهانی هەبوویە، شاعێرێن کورد ژی کەڤتینە د ژێر ئەڤێ باندۆرێدا، هەم ب وەرگێڕانا وان و هەم ژی مفا دیتن ژ داهێنانا شعری. هۆنەرێ چارینێ؛ ئێک ژ ژانرێن شعرییە، یێن ب هژمارەکا زێدە بەرهەمێن ئەدەبیاتێ پێ هاتینە نڤیسین، بگرە ژ ئالیێ سەرانێن شێخ و تەسەوفێ هەتا دگەهییە فەیلەسۆفان، ڤەکۆلەرێن ئەدەبیاتێ چارینێ ب سەر دوو جۆرێن: تەمام (الف، الف، الف، الف) و دیسان نەتەمام (الف، الف، ب، الف)دا دابەش دکەن، تێدا دیاردکەن، ئەو ل سەر کێشا هەزەج و تێکستا دینێ (لا حول ولا قوة إلا بالله) دهێت ڤەهاندن. گرنگییا ڤەکۆلینێ د ئەوێ یەکێدایە، ڤەکۆلەر دبت ژ کەسێن ئێکێ یێن ئەڤ پەردە ل سەر کاریگەرییا چارینەکا خەیامێ نیشابووری ل سەر شاعرێن کورد ژ وەرگێڕ و داهێنانا شعری لاددەت، ئەوێ چارینێ دئێخت ژێر تیشکێن ئەدەبیاتا بەراوردکاری. گریمانە دهێتەکرن شاعرێن کورد کەڤتینە بن باندۆرا چارینەیێن خەیامی و هەم د ئالیێ ڕۆخسارێدا و هەم ژی د ئالیێ ناڤەرۆکێدا، ئەڤ کاریگەری پێڤە دیارە، هەروسا دشێین دیاربکەین کو د ئالیێ وەرگێڕانێدا هەژار مۆکریانی ژ کامەران بەدرخانی زێدەتر سەرکەڤتی بوویە و قەردیێ جزیری ژی شیایە تارادەیەکێ باش مفایی ژ ناڤەرۆک و ڕەدیفا چارینا خەیامی وەرگرت. ڤەکۆلین ل سەر ڕێبازا ئەدەبیاتا بەراوردکاری هاتییە ئەنجامدان، تێدا ئالیێن کاریگەری و کارتێکرنێ هاتینە دیارکرن، شعرێن هەر چار شاعران کەڤتینە بەر ڕەخنا ئەدەبی. دووماهیێ ژی چەندین ئەنجام ب دەستڤە هاتینە، وێ چەندێ دیاردکەن کو ژ هەردوو وەرگێڕان، دشێن بێژین: هەژار مۆکریانی سەرکەڤتی تر بوویە ژ کامەرانی. هەروەسا سەید قەدری ژی مفا ژ خەیامی دیتییە، ڕەدیف و ناڤەرۆک و کێشا شعرا خوە پاراستییە، ب تنێ پیتێن سەروایێ نەبن. - کلیلە پەیڤ: خەیام، چارین، کامەران بەدرخان، هەژار مۆکریانی، سەید قەدریێ جزیری.

دیتنا مەلایێ جزیری ل سەر ئەخلاقی- زانکۆیا شێرنەخ
 2025-11
دیتنا قوتابخانێن ئەخلاقی ل سەر عەشقا ئیلاهی ل دەڤ مەلایێ جزیری

کۆرتییا ڤەکۆلینێ عەشقا ئیلاهی؛ ئەڤا دبت ژێدەرەک بۆ نیاسینا خودێ، د ناڤ تەسەوفێدا ب دوو ڕێکان دەربرین ژێ دهێتەکرن، کەسێ سۆفی ل دەستپێکێ ب ڕێکا جوانییا مەخلووقێن خودێ دچن، هەتا د دووماهیێدا دگەهن نیاسینا خودێ. عشق ئەو پێڤە گرێدانا ڕووحی یا دژوارە د ناڤبەرا عاشق و مەعشووقیدا بێکو لەش بگەهنە هەڤ و ب تنێ ڤێکگەهشتنەکا ڕووحی پەیدا دبت، ب ئێک ژ ئەوان بابەتێن پڕ د ناڤ شعرا تەسەوفیدا و عارفێن ڕەببانی یێن مینا مەلایێ جزیری ب ڕەنگەکێ دیار و پێشچاڤ دهێتە دیتن. ئەم د ئەڤێ ڤەکۆلینێدا ب نەرینا قوتابخانێن فەلسەفا ئەخلاقی بەرێخوەدانێ ل شعرا مەلایێ جزیری دکەین. گرنگییا ئەڤێ ڤەکۆلینێ د وێ چەندێدایە؛ ڤەکۆلینە ل شعرا جزیری ب گۆشەیەکا نوی، ئەو ژی دیتنا بابەتێ عشقێ وەکو پرسەکا ئەخلاقی ژ دەهـ گۆشەنیگایێن قوتابخانەیێن فەلسەفا ئەخلاقی یێن جوداڤە. گریمانە دهێتەکرن عشقا ئیلاهییا ڕەنگڤەدانا وێ د ناڤ هزرا مەلایێ جزیریدا کری، ئەو زێدەتر هەلگرا بنەمایەکێ ئەخلاقییە، ئەگەر چەند ئەو ب دیتنەکا دنیادارییا ماددی وەکو بابەتەکێ هشک و چارچووڤەکری و دویرە ئەخلاق بهێت دیتن. ڕێبازا ڤەکۆلینا مە بەرێخوەدانە ل هزرا دەهـ قوتابخانێن ئەخلاقی یێن جیهانی، وەکو: خوەپەرێسی، خوەشگۆزەرانی، سرۆشتیەت، کانتزیسم، ئایینی، بۆنیادگەری... و ب ڕێکا ئەوان وەسفا پرسا عشقێ دهێت شرۆڤەکرن. ئەنجامێن ڤەکۆلینێ ئەوێ یەکێ دیاردکەن، ب دیتنا هندەک ژ قوتابخانەیان عشق پرسەکا نەئەخلاقییە، ئەڤە دبت ڕێژا (٣٠٪) و د دیتنا هندەکاندا ژی پرسەکا ئەخلاقی دهێت دیتن، و ڕێژا وان دبت (٧٠٪). دیسان ئەم دشێین وەکو پرسەکا سەروو ئەخلاقی مامەلێ د گەل ئەڤی بابەتیدا بکەین. کلیلە پەیڤ: مەلایێ جزیری، عشقا ئیلاهی، ئەخلاق، فەلسەفا ئەخلاقی، قوتابخانەیێن ئەخلاقی.

وێنێ دلوڤانییا پێغەمبەری د فەرموودێدا- زانکۆیا سەلاحەدین
 2025-09
هەڤبەرکرنا وێنێ دلوڤانییا پێغەمبەری د شعرا کوریدا (پەرتۆ بەگێ هەکاری و تاهیر بەگی جاف وەکو نموونە)

کۆرتییا ڤەکۆلینێ شعرا نەعتا پێغەمبەری (سلاڤ لێ بن)، ئێک ژ گرنگترین بابەتێن شعرا کلاسیکییا کوردی دهێت نیاسین، جودا ژ مەولوودنامە و میعراجنامەیان، شاعێرێن کلاسیک شعرێن خوەسەر و وەکو بابەتەکێ سەرەکی کو هەلگرا هزرا نەعتێ ب بابەتێن جودا جودا یێن پێغەمبەری گۆتینە، بابەتێ دلوڤانییا پێغەمبەری ژی ژ ئەوان بابەتایە، ئەڤ بابەت ب ڕەنگەکێ دیار د ناڤ شعرێن هەردوو بەگێن کوردان (پەرتۆ بەگ و تاهیر بەگ)یدا دەردکەڤت. گرنگییا ڤەکۆلینێ د دوو خالاندا دیار دبت؛ ئێک: دیارکرنا وێنێ دلوڤانییا پێغەمبەری ل دەڤ شاعێرێن ڤەکۆلین ل سەر هاتییە ئەنجامدان. دوو: هەڤبەرکرنا هزرێن هەردوو شاعێران و دیارکرنا خالێن وەکهەڤ و جودا. ڤەکۆلین ل سەر شێوازێ هەڤبەرکرنێ هاتییە ئەنجامدان و تێدا نموونە ژ شعرێن شاعێرێن ناڤبری هاتینە وەرگرتن، ئێکەمجار شعرێن وان هاتینە شرۆڤەکرن و د پاشدا ژی ئەو خالێن هەڤبەش و جودایێن ئەوان شاعێران هاتینە دیارکرن، هوسا ڤەکۆلین د قالبێ هەڤبەریدا دەرباز دبت. د ئەنجامدا ئەڤ چەند دیاربوویە؛ هەر ئێک ژ شاعێران چەندین نموونە ژ شعرێن نەعتا پێغەمبەری ئیناینە و د ناڤدا وێنەیێن دلوڤانییا پێغەمبەری هاتینە بەحسکرن و ئەو وەکو نموونا دلوڤانییا جیهانێ دایە دیارکرن و ژ ئەوێ دلوڤانیێ خواستییە ل ڕۆژا قیامەتێ بکەڤن ژێر شەفاعەتا پێغەمبەری ڤە، دیسان ئەو یەک ژی ڕۆن کرییە کو هاتنا پێغەمبەری دلوڤانییە بۆ هەردوو جیهانان. پەیڤێن کلیلی: پەرتۆ بەگێ هەکاری، تاهیر بەگێ جاف، نەعتا پێغەمبەری، وێنێ دلوڤانییێ، هەڤبەرکرن.

- کۆنفرانسی پێغەمبەرناسی - زانکۆی سەلاحەدین
 2025-05
پێغەمبەرناسی د شعرا (شێخ ئەحمەدێ فەقیر)دا

The topic of prophecy is one of the important topics in Kurdish literature, and this topic has absorbed a wide space in the classical poetry of the Kurdish poet Ahmed al-Faqir in the) 18th century... See more

The topic of prophecy is one of the important topics in Kurdish literature, and this topic has absorbed a wide space in the classical poetry of the Kurdish poet Ahmed al-Faqir in the) 18th century AD( . He wrote his poems in three languages (Kurdish, Arabic, and Persian). The importance of this study lies in the presence of many specialized poems praising the Prophet Muhammad in the collections of the poet (Ahmed Al-Faqir), but there is no interest in them, so this research is considered a serious work to study the poems of the Prophet Muhammad in the collection of the poet Ahmed Al-Faqir. His poems included several topics, including (the truth of prophecy, the names of the Prophet, his birth, love, and grief over his loss). Keywords: The Prophet, Ahmed Al-Faqir, Kurdish classical poetry, the truth of prophecy, Love of the Prophet.

کۆنفرانسی عەلی حەریری- زانکۆی سەلاحەدین
 2025-05
سالۆخەتێن لەشێ مەعشووقێ د شعرێن کوردی یێن (عەلی حەریری)دا

The research focuses on the physical descriptions of the beloved in Kurdish poetry, particularly in the works of Ali Al-Hariri, referencing the portrayal of the beloved. This is not a new phenomenon in classical Kurdish... See more

The research focuses on the physical descriptions of the beloved in Kurdish poetry, particularly in the works of Ali Al-Hariri, referencing the portrayal of the beloved. This is not a new phenomenon in classical Kurdish or Persian poetry, as it essentially traces back to pre-Islamic Arabic poetry, where women were described and praised, and references to occasions, memories, and emotions were included within the realm of ghazal (love poetry). The significance of this research lies in the fact that, until now, there have been few references in Kurdish literature describing the beloved's body, and no one has addressed this topic in Al-Hariri's poetry. It is assumed that the poet, in depicting the beloved's image and physical descriptions, beyond the classical Arabic-Persian tradition, employed various imagery. The research findings confirm that Al-Hariri borrowed most of his imagery from classical Islamic poetry of the 4th and 5th centuries AH (Hijri). However, there are glimpses of modernity in his work, as he used new descriptions, such as describing the beloved's face as (the full moon under whose light partridge forages) and (the illuminating forehead), which were not seen in the works of other classical poets. This indicates that our poet is a blend of foreign and local influences, though he drew more from the descriptions of the beloved in Sufi literature. Keywords: Ali Al-Hariri, Body, Description, Beloved's Body, Classical Poetry.

کۆنفرانسێ ئەفسانەناسی- زانکۆیا زاخۆ
 2025-05
بنەمایێن ئەفسانەیی د داستانا (شێخێ سەنعانی)یا فەقیێ تەیراندا ل دویڤ پیڤەرێن (میرچا ئیلیادە)یی

Roman mythologist and theologian; Mircha Iliad (1907-1986) is one of the world's most famous scholars of mythology. He used several different criteria for mythology in his works. The importance of research is evident in two... See more

Roman mythologist and theologian; Mircha Iliad (1907-1986) is one of the world's most famous scholars of mythology. He used several different criteria for mythology in his works. The importance of research is evident in two points; 1. The existence of mythological principles in the works of Faqi Teyran in general. 2. The story clearly fits the principles of Roman scientific theory and these two aspects have not attracted the attention of researchers and have not been worked on Therefore, we are among the first researchers to follow the principles of mythology in the ode of Faqi Teyran and at the same time follow the criteria of the Iliad scholars. It is assumed that the myth of Sheikh San'ani clearly expresses the principles of the legend of the scholar, such as the personality of the hero, permission, enlightenment and mental discovery, rebirth, sacred manifestation and sacred time and place. Research has been conducted on the basis of the mythological theory of the Iliad and the structure of the myth and its important results have been proved with evidence. Keywords: Mircha Iliad, Faqi Teyran, Mythology, Sheikh Sanani, Sacred Place and Time.

رەحمی زاپسۆ و میراسا وی یا چاندی- زانکۆیا وانێ
 2025-05
ناسناما رەحمیێ هەکاری (1890-1958) ب ڕێکا تێکستێن وی یێن شعری ل دویڤ تیۆرا ڕەخنا پۆست کۆلۆنیالیزمی

- کۆرتییا ڤەکۆلینێ ڤەکۆلین ل سەر شعرێن رەحمیێ هەکاری ژ ئالیێ ناسناما شعریڤە ب ڕێکا بنەمایێن ڕەخنا پۆست کۆلۆنیالیزمی، ئێک ژ بزاڤێن ڕەخنا مودێرن ل سەر تێکستێن ئەدەبی دهێت نیاسین، تێدا ڤەکۆلەر وێ ناسناما شاعێری دیاردکەت، ئەڤا ب ڕەنگەکێ پێشچاڤ د ناڤ تێکستێن شعریدا دەردکەڤت، ئەڤجا ناسنامەیەکا ناڤخۆیی یان ژی هەلگرێ فرەناسنامەیێ بت. ناسنامە د ئێک ژ کۆرتترین پێناسەیێن خوەدا، ئەو پەیوەندییا نەتەوەی، ڕەگەزی و زمانییە یا د ناڤبەرا گرۆپەکێدا پەیدادبت. گرنگییا ڤەکۆلینێ د وێ یەکێدایە، ئەگەر هەتا نها چەندین ڤەکۆلین ل سەر شعرا هەکاری هاتینە ئەنجامدان، بەلێ ئەڤ کۆشەیا گرنگ د ناڤ شعرا ویدا پێشچاڤ نەکرینە، ب دیتنا مە ئەڤێ ڤەکۆلینێ شیایە ئێک ژ ئاریشێن گرنگ د ناڤ تێکستێن هەکاریدا چارەسەر بکەت، ئەو ژی پرسا ناسناما هەرکارییە ب ڕێکا تێکستێن وی. گریمانە دهێتەکرن رەحمی د ناڤ شعرا خوەدا چەند ناسنامەیێن جودا بکارهینابن، ئەو ژی (دینی، نەتەوەی و مرۆڤاهی)، ب هەر ئێک ژ ئەوان ناسنامەیان ژی چەندین شعر پێ ڤەهاندینە. ڤەکۆلین ل سەر بنیاتا ڕەخنا پۆست کۆلۆنیالیزمی هاتییە ئەنجامدان، تێکستێن شعرا هەکاری هاتینە شرۆڤەکرن، ژ سەرجەمێ (٢١) شعران، (١٣) ژ وان هەلگرێن ناسناما (نەتەوەی) بوون کو دبت (٦٢٪)، هەروەسا هەر ئێک ژ ناسنامەیێن (دینی و مرۆڤاهی)، هەر ئێک ژ ئەوان (٤)شعر ل سەر هاتینە نڤیسین، بابەتێن وان هەردوویان پێکڤە (٨) شعر ل سەر هاتینە نڤیسین، ڕێژا سەدییا وان دبت (٣٨٪). کلیلە پەیڤ: ناسنامە، رەحمیێ هەکاری، ناسناما ئەدەبی، ناسناما دینی، ناسناما مللی، ناسناما مرۆڤاهی.

چاند و کلتۆری هەورامان- زانکۆیا کوردستان| سنە
 2023-05
کاریگەرییا قوتابخانا بیارە ل سەر شعرا نیۆکلاسیکا کوردى (قەدریێ جزیرى1900-1961ز وەکو نموونە)

- کۆرتیا ڤەکۆلینێ: بابەتێ (کاریگەریا قوتابخانا بیارە ل سەر شعرا نیۆکلاسیکا کوردى- قەدریێ جزیرى 1900-1961ز- وەکو نموونە) ئێک ژ بابەتێن گرنگ د ناڤ ئەدەبیاتا کلاسیکا کوردیدایە، ئەڤ بابەت خوە ل ڕویەکێ ڤەشارتى ل پشت هەلبەستێن شاعێرێ کورد قەدریێ جزیرى دکەت خودان. هەلبەستڤان قەدریێ جزیرى د ناڤ چەرخێ بیستێدا ژیایە و خودان دیوانەکا شعریە ب ناڤێ (عیرفان) و دیسان ب ئێک ژ خەلیفەیێن تەریقەتا نەقشبەندى دهێت هەژمارتن، ئەڤى هەلبەستڤانى زانستێ تەریقەتێ ڕاستەوخۆ ژ شێخێن بیارە ب تایبەت شاھ (عەلى حوسامەددین) وەرگرتییە، پاشان هاتیە جزیرى و جارەکا دى دەست ب بەلاڤکرنا تەریقەتێ کریە. ڤەکۆلین ل سەر شێوازێ وەسفى- شیکارى ب بەلگە گرتن ل سەر دیوانا هەلبەستڤانى بوویە، تێدا بابەتێ کاریگەریا تەریقەتێ ل سەر شعرێ ب ڕەنگەکێ تیۆرى و پاشى شعرا قەدرى ب پراکتیکى هاتیە ئەنجامدان، بابەتێ ژ هەمیا گرنگتر د ناڤ هەلبەستا ویدا کاریگەربوونە ب شێخێ تەریقەتێ و هەتا گەلەک جاران ئەڤ وەسفکرنا شێخێ چوویە د زێدەرویکرنێدا، ڕەنگە ئەڤ یەک بۆ کەسەکێ پێگیر ب تەریەقتێ گەلەک تشتەکێ ئاسای بوویە، پاشان هەر ئێک ژ بابەتێن عشقا عیرفانى، مەیا مەعریفەتا ئیلاهى، زکرێ خودێ ب خوەڤە دگرت. کلیلە پەیڤ: تەریقەتا نەقشبەندى، بیارە، شعرا نیۆکلاسیک، قەدریێ جزیرى، شێخێ تەریقەتێ.

دیدگایەکێ سەردەمیانە بۆ توکمەبوونى پێکەوە ژیان
 2022-05
ئێکەتییا ئاینان د هزرا جزیریدا

كۆرتیا ڤه‌كۆلینێ: په‌یدابوونا شعرا سۆفیگه‌رى د جیهانا ئیسلامیدا، ئێک ژ ڕەوتێن بهێزێن ئەدەبیاتێ یە و گەلەک بابەتێن گرنگ ب خوەڤە گرتن، ژ وان ژى بابه‌تێ (ئێكه‌تیا ئایینان). ئەڤ بابەت دویڤچوون و لێکۆلینێ ل سەر پەسەندکرنا هزرا چەند ئایینان ل دەڤ ئێک کەسى دکەت، مه‌به‌ست ژ زۆریا ئایین و باوه‌ریا وێ ئاماژه‌یه‌ بۆ زۆریا سیفات و و ناڤێن خودێ و ئه‌وێن حه‌قى پێ بلند د ناڤبـه‌را خه‌لكى دا و ژ سەرکێشێ ئەڤێ تیۆرێ (ابن عربى 1165-1240ز) ب ناڤودەنگترین گۆتنا سۆفیان ژى د ڤى ئالیدا (ب هژمارا مرۆڤان ڕێکێن چوونا بەرەڤ خودێ هەنە). بابەتێ (ئێكه‌تیا ئایینان د هزرا جزیریدا) ئێك ژ بابه‌تێن بالكێشه‌ د ناڤ دیوانا جزیریدا، ئه‌ڤى بابه‌تى جهه‌كێ نه‌كێم ژ دیوانا وى ب خوه‌ڤه‌ گرتیه‌، ب نه‌رینه‌كا سۆفیانه‌ بۆ سه‌دێ ده‌هێ مشه‌ختى گه‌له‌ك بهێز هاتیه‌ هه‌بوونێ. ئه‌ڤ هزرا تیۆرا ئێكه‌تیا ئایینان جزیرى ب چ ڕه‌نگ مفا ژێ دیتیه‌؟ هاتیه‌ شرۆڤه‌كرن، دیارە جزیرى مفا ژ هەر ئێک ژ تێگەهێن ئاینێن (مەسیحى، ئێزدى، يەهودى...هتد)وەرگرتییە، هەروەسا ژ بلى ئایینێن ئەسمانى، جزیرى ئاماژە ب ئاینێن نەئەسمانى ژى، مینا بۆتپەرێسیێ کرییە. ڤه‌كۆلین ل سه‌ر شێوازێ ڕێبازا چەندى هاتیە ئەنجامدان، ب ئه‌نجامدانا شرۆڤه‌كرنا ژ بۆ به‌یتێن شعرى ژ دیوانا جزیرى هاتیه‌كرن و پاشان ژى ئه‌نجامێن ڤه‌كۆلینێ هاتینه‌ دیاركرن. كلیله‌په‌یڤ: سۆفیگه‌رى، سۆفیگه‌رى و ئه‌ده‌بیات، ئێكه‌تیا ئایینان، جزیرى، په‌یڤ و زاراڤێن ئایینان.

فۆلکلۆرا کوردى
 2022-05
ڕەنگڤەدانا ئەفسانێ د هۆزانێن مەلایێ جزیریدا

1- کۆرتیا ڤەکۆلینێ: بابەتێ (ڕەنگڤەدانا ئەفسانێ د ناڤ هۆزانێن مەلایێ جزیریدا) ئێک ژ بابەتێن ڤەکۆلینە ل سەر دیوانا مەلایێ جزیرى و زانینا ئالیێ ئەفسانەییە د ناڤ دیوانا ناڤبریدا، جزیرى ئەڤ بابەت ب ڕەنگەکێ باش د ناڤ هەلبەستا خوەدا بکارئینایە، ئەو ژى دابەشى سەر کەساتى، کەل و پەل، جھ، بالندە و بوونا نەتەوەیى وەکو پێکهێنێن ئاڤاکرنا چەند ئەفسانێن جودا جودا بکارئیناینە، بەلێ ئەڤ بکارئینانا مەلاى ژى ژ قالبێ وێ یێ ئەفسانەیى بەرەڤ قالبێ عیرفانیڤە چوویە، نەکو وەکى هندەک چیرۆکێن بێ بنەما و دویر ژ واقعیەت و ڕاستیێ. پرسا جهێ گرنگى پێدانێ د ناڤا ڤێ ڤەکۆلینێدا، ئەو ژى: ئایا مەلایێ جزیرى ل چ ئاستى مفا ژ ئەفسانێ دیتیە؟ ڤەکۆلین ل سەر بنەمایێ وەسفى – شرۆڤەکارى هاتییە ئەنجامدان و تێدا پشتبەستن ل سەر چەند دێر ژ هەلبەستێن مەلایێ جزیرى هاتییەکرن، ل دوماهیێ ژى کۆمەکا ئەنجامان هاتینە دیارکرن. کلیلە پەیڤ: ئەفسانە، ئەفسانە و ئایین، ئەفسانە و مێژوو، ئەفسانە و ئەدەبیات، مەلایێ جزیرى،

کورد و هەرێما جزیرا فۆراتێ
 2020-04
تیۆرا نوورا سوهرەوەردى ل دەڤ مەلایێ جزیرى

Suhrawardi’s Theory of Light and Malaye Jazizri Research Summary: The philosophy of Illumination (ishraqi) is one of the eastern branches of philosophy. After the movement of translation had stimulated during the Abbasid’s reign, philosophy also... See more

Suhrawardi’s Theory of Light and Malaye Jazizri Research Summary: The philosophy of Illumination (ishraqi) is one of the eastern branches of philosophy. After the movement of translation had stimulated during the Abbasid’s reign, philosophy also became a part of it. Meanwhile, individuals such as Ibn Sina and Al-Farabi could run the branch of peripatetic. Subsequently, Sheikh Shahab al-Din Suhrawardi (549-587 AH) had started running the branch of Illuminationist philosophy. Illuminationism, different from other branches, has expanded the heart sphere and the 'discovery and intuition'. Not only the Illumninationists firmly believe in logical evidences, but also they acquire a large portion of their evidences from the heart as well as the discovery and intuition. The light Suhrawardi had mentioned, is the same thought he mentioned, that the source of the entire universe is from the light and the source of that light is from the true god (the Light of Lights). As for the Kurdish poet Malaye Jazizri, the aspects of Suhrawardi’s theory of light are especially obvious in Jaziri’s collections of poems called ("Dîwana Melayê Cizîrî") and thus, it is hypothesized that he was aware of the Suhraward’s philosophy. The research focuses on the descriptive-analytics and classification of words on Jaziri’s collections of poems. Key words: hikmat-i ishrāq, Suhrawardi, Al- Jaziri, Illumination and synonyms of illumination.

Workshop

University of Zakho
2019-11
the teacher

Weight and rhyme

 2019

Training Course

2021-01-05,2021-07-07
pedagogy course

pedagogy course

 2021